Wat is kwaliteit bij een afscheidsdienst? Hoe meet en bewaak je kwaliteit in dienstverlening waarbij de persoonlijke beleving voorop staat? Een lastige vraag. Er zijn diverse instituten waar je een opleiding tot ritueelbegeleider kunt volgen. Daar vorm je een fundament dat je in de praktijk verder ontwikkelt. Ook zijn er ritueelbegeleiders in het werkveld die een andere, goed gefundeerde achtergrond hebben en echt snappen waar het over gaat. Je kunt ons ook celebrant, woorddienstbegeleider, ceremoniemaker of niet-kerkelijke voorganger noemen. Maar er zijn ook mensen die zich ritueelbegeleider noemen en vinden dat ze prima een afscheidsdienst kunnen voorgaan, maar waarbij ik mijn bedenkingen heb.
Kwaliteit heeft niet alleen zijn weerslag op hoe de direct betrokkenen het proces in de voorbereiding tot en met de uitvaart ervaren. Ook de samenwerking met de uitvaartverzorger, de medewerkers van aula of crematorium wordt hierdoor beïnvloed. En de verdere betrokkenen, zeg maar de mensen op de achterste rij, hebben vaak de meest kritische blik als het gaat om kwaliteit. Zij zien een momentopname waardoor ze wel of niet geraakt worden, terwijl de naaste nabestaanden vaak al een hele week zijn ondergedompeld in emoties en herinneringen, keuzes moesten maken over muziek en tekst, en al veelvuldig stil stonden bij wat de overledene voor hen heeft betekend.
Objectief kwaliteit meten is lastig. Als nabestaanden na een afscheidsdienst uit de aula komen, met een glimlach door tranen heen mij omarmen, ben ik me ervan bewust dat ik slechts een klein onderdeel in het geheel ben geweest. Veelzeggender is het als aanwezige gasten om mijn kaartje vragen of mij persoonlijk komen aanspreken. Ook het begeleiden van stagiaires daagt mij uit om met frisse blik naar mijn manier van werken te kijken. Jaarlijks volg ik workshops en lees ik vakliteratuur, om mijn geest te scherpen.
De beroepscompetenties zoals beschreven in onze beroepstandaard zeggen iets over wat je van een ritueelbegeleider mag verwachten. ‘Wat moeten we toch veel kunnen’, hoor ik mijn studenten wel eens verzuchten. En dat klopt. Zowel coachingsvaardigheden en gesprekstechniek, kennis van de mens en zijn symbolen, de werking van rituelen en creatieve werkvormen, maar ook praktische kanten als organisatie en presentatietechniek. En die brede kennis en vaardigheden heb je ook nodig om als professional nabij te zijn in een intiem scharniermoment in het leven van anderen. Daarom wil ik hier verwoorden hoe ik kwaliteit uitdraag én bewaak.
Kwaliteit is voor mij: helder maken wat de verwachting is van de klant, ook in de latente wensen rondom zingeving, diepgang en schoonheid, en deze waarmaken. Dat betekent dat ik ook durf te begrenzen. De energie die ik er in stop moet evenredig zijn met die van de nabestaanden. Dus goed is goed genoeg, ook als ik denk dat ik bepaalde thema’s verder had kunnen uitdiepen met hen. Als zij dat niet willen of niet aan toe zijn, leg ik me daar bij neer.
Kwaliteit bewaken betekent dat ik de betrokkenen continu betrek in het creatieproces, waarbij ik ze uitnodig voor feedback. De voorbereiding voor een afscheidsceremonie bestaat uit meer dan een eerste huisbezoek. Er volgt een concept draaiboek met een lijstje van wat ik met hen heb afgesproken. Het draaiboek vormt mijn houvast voor de tekst die ik ga schrijven. De concept tekst ontvangen ze per mail. Tijdens een 2e gesprek om de puntjes op de i te zetten komen soms nog diepere inzichten op tafel. Kwali-tijd dus eigenlijk. Geen haast hebben.
Kwaliteit is vóór de dienst begint, bij de betrokkenen checken hoe het met hen gaat, de onderdelen waar ze zelf invulling aan geven kort met ze doorspreken, en ze vooral bemoedigen. Zorgen dat mijn eigen innerlijke ruimte groot is, zodat ik vanuit oprechte aanwezigheid voor het publiek kan staan.
Je kunt het maar één keer doen.
Wat maakt voor jou de kwaliteit van een afscheidsdienst? Wanneer kreeg jij ooit kromme tenen? Of juist kippenvel? Ik lees het graag hieronder.
En kijk jij met een goed gevoel terug op wat ik voor jou ooit heb betekend bij de afscheidsdienst? Zou je jouw reactie willen delen? Dan kan dat tegenwoordig via google: https://g.page/Noorderzon-ritueelbegeleiding/review?gm