Verbondenheid, gemeenschapsgevoel, zingeving. We verlangen ernaar, zeker als een dierbare sterft. Hoe geef je vorm aan een persoonlijk afscheid als je weinig met de kerk hebt? Hoe geef je woorden aan gevoelens van verdriet en aan herinneringen? En hoe biedt een afscheidsdienst troost? Als ervaren en professionele ritueelbegeleider help ik je graag om een afscheid echt persoonlijk en hartverwarmend te maken.

Een afscheidsdienst is meer dan alleen woorden en muziek. Persoonlijke voorwerpen zijn heel herkenbaar en eigen en brengen net die extra dimensie. Bloemen bijvoorbeeld, precies die waar zij zo van hield en die volop in de tuin groeiden. De mand met wol en breipennen. Of de vertrouwde pet die beschutting bood tegen weer en wind. Na een overlijden zijn ze véél meer dan een gebruiksvoorwerp, ze krijgen een symbolische betekenis.

Als ik aan tafel zit met Jacqueline, vertelt ze over het schilderij dat op de uitnodiging komt voor haar moeders uitvaart. Haar moeder heeft dit geschilderd bij de dagopvang, waar ze intens genoot van haar creativiteit. Prachtige, kleurrijke schilderijen ontstonden uit haar handen. Het verwondert mij, want haar moeder had in de laatste levensfase dementie. Hierdoor herkende ze haar dochter en kleinkinderen niet meer. Een alledaags gesprek was niet mogelijk. Contact maken zat vooral in de aanraking: haar hand streelde over zachte materialen, over je arm, over de kaft van een boek, over de tafel ging ze gedachteloos verder.

Jacqueline heeft ervaren dat ook dit een waardevolle levensfase was. Tijdens de jaren dat moeder helder van geest was, deelde zij amper haar verlangens en haar dromen. Nu was het alsof de dementie een mogelijkheid bood om alsnog haar eigenheid te laten zien: in haar kleurrijke schilderijen.

Bij moeders afscheidsdienst staat het schilderij in de aula naast de kist. Je echte kleuren laten zien, is de boodschap die ik eruit haal en meegeef aan de nabestaanden. Als je jezelf durft te zijn, hoe kwetsbaar dat ook voelt, ervaar je meer contact en verbinding met de ander. Aan het einde van de dienst nodig ik de aanwezigen uit om met een klein beetje vingerverf haar kist aan te raken, zodat de zachte aanraking kleur achterlaat. Hoewel de gasten netjes in pak zijn gekleed, doet iedereen mee met dit ritueel. Na afloop komt één van de gasten naar me toe en zegt: “Wat was dit bijzonder, dit heeft me écht geraakt.”

Vrijblijvend praten over uw persoonlijk afscheid? Ik maak graag tijd voor u.

Iris van Noorden

Dit artikel werd gepubliceerd in magazine Voilà bij De Limburger op 30 april 2021.

Nabestaanden hebben ingestemd met dit artikel; hun namen zijn gefingeerd vanwege privacy. Dit afscheid vond plaats vóór Covid-19.