Bij een kleine seniorenwoning bel ik aan, door het openstaande raam dringt het  geroezemoes tot in het steegje. Tot mijn verbazing zit de kamer vol met mensen die allemaal het hoogste woord willen hebben. En dan is het gezin van 11 kinderen met partners, 21 kleinkinderen nog niet eens compleet.

Verhalen en anekdotes vliegen heen en weer over de tafel. Ik doe altijd mijn best om gelijk de voornaam van de nabestaanden te onthouden, maar dit is een behoorlijke uitdaging. Ik kan me voorstellen hoe hun overleden moeder vroeger, als middelpunt van het gezin, al haar energie nodig had om voor ieder kind de nodige zorg en aandacht te hebben, en dat een momentje voor haarzelf een luxe was. Breien was voor haar een ambacht: ontstaan uit zuinigheid en niets verloren laten gaan, uitgegroeid tot een ontspannende bezigheid.

Haar handen, eens altijd bezig, konden de laatste tijd de breinaalden niet meer goed vasthouden. De breinaalden die voor haar familie zo veel warme truien en wollen sokken hebben gebreid, het knusse regelmatige getik van de breinaalden een vertrouwd geluid bij haar in de woonkamer tijdens een moment van rust.

Tijdens de afscheidsdienst ligt haar allerlaatste breiwerk op de kist. Onafgemaakt. Slechts het eerste gedeelte van een warme sjaal voor zichzelf. Het is haar persoonlijke symbool geworden.

In de slotoverweging vertel ik dat zij de basis is voor de verbinding tussen alle aanwezigen. Zij weefde haar draden tot één geheel. Maar dat allerlaatste breiwerk is onafgemaakt. Dat is dus aan haar familie om symbolisch mee verder te gaan. Om nieuwe verbindingen te leggen, levens te verweven met elkaar. Steken die zijn gevallen te herstellen, en wellicht weer nieuwe patronen te vormen?

En zelfs als je het breiwerk helemaal uitelkaar zou trekken tot één lange, krullerige draad, weet dan dat die draad voor altijd veranderd is, het breiwerk waarin het was gevormd blijft zelfs dan zichtbaar in alle kronkels van de draad. Want niets gaat ooit verloren.

Als ik na deze afscheidsdienst nog even napraat met de familie, voel ik hoezeer ze mijn bijdrage en verhaal gewaardeerd hebben. Het was een eer om de schijnbaar losse eindjes, alle verschillende verhalen, tot één samenhangend geheel te breien. Ritueelbegeleiding is toch eigenlijk ook een ambacht, bedenk ik in mezelf met een glimlach.